Het kantoor van Avery Knowle was aan het eind van de lange gang op de begane grond van het drie verdiepingen tellende gebouw. Chris liet de voordeur luid dichtvallen om de rector te laten weten dat hij eraan kwam, en de knal weergalmde in de zaterdagse stilte. De deur van het kantoor stond open, en halverwege de gang ving hij het kalme, karakteristieke stemgeluid op van Edward R. Murrow, de bekende nieuwslezer. Hij bleef staan en werd koud vanbinnen toen hij hoorde dat inwoners van een Frans dorp in de buurt van het Belgische Bastogne de vorige nacht door mitrailleurvuur uit hun slaap waren gewekt. Bij daglicht waren acht lichamen gevonden: zes leden van dezelfde familie en hun twee onderduikers, neergehaalde Amerikaanse piloten. Ze waren wreed gemarteld en vervolgens geëxecuteerd op bevel van de commandant van een regiment van de meedogenloze en gevreesde Duitse paramilitaire organisatie, de SS – Schutzstaffel – dat ingekwartierd was in de streek.
O god, dacht Chris, en met lood in zijn schoenen liep hij naar de openstaande deur.
De magere rector tilde zijn hoofd op en zette de radio op zijn bureau met een besliste klik uit. ‘Hebt u het gehoord?’
‘Ja. Wat verschrikkelijk.’
‘Dit was dus al gebeurd toen u aan het feestvieren was met uw Duitse vriendjes,’ zei Mr Knowle. ‘Denk eens aan het verdriet waar de ouders van die jongens mee zullen moeten leven, en te weten hoe erg hun jongens hebben geleden voordat ze dood waren.’
‘Ik heb er geen woorden voor,’ beaamde Chris. Zijn nekharen kwamen overeind door de insinuatie dat hij feest had gevierd met mensen die heulden met de moordenaars van zijn landgenoten.
Mr Knowle keek hem aan met ogen die vlamden van afkeer, ongetwijfeld aangewakkerd door de herinnering aan zijn eigen ervaringen als krijgsgevangene in Duitsland. ‘Als ik de vader van een van die jongens was, zou ik niet rusten totdat ik wist wie de klootzak was die het bevel had gegeven voor de executie van mijn zoon. En dan zou ik weleens willen zien hoe dapper híj was.’
‘Vergelding zou begrijpelijk zijn,’ zei Chris, die niet wist wat hij anders moest zeggen. Hij vroeg zich af of Knowle hem zou uitnodigen om te gaan zitten, of dat hij gedwongen zou zijn om als een stoute schooljongen voor het bureau te blijven staan.
De rector bleef hem nog een tijdje aankijken door zijn montuurloze brilletje en gebaarde toen naar een stoel. ‘Ik kom meteen ter zake, Mr Brandt.’ Hij drukte zijn vingertoppen tegen elkaar boven een map die voor hem lag. ‘Men heeft mij erop geattendeerd dat sommige ouders van onze leerlingen het niet prettig vinden dat hun kinderen les krijgen van een leraar van Duitse komaf.’
‘Werkelijk?’ vroeg Chris, terwijl zijn maag samentrok. ‘Hoeveel ouders zijn dat dan? En welke zijn het?’ Hij weigerde de man op zijn woord te geloven. Ondanks het heersende anti-Duitse sentiment had hij het altijd goed kunnen vinden met de ouders van zijn leerlingen, omdat ze kennelijk vonden dat zijn manier van lesgeven en trainen belangrijker was dan zijn afkomst.
Zo te zien jeukten Knowle’s handen om hem een klap te geven vanwege zijn brutaliteit. ‘Dat doet niet ter zake.’
‘Voor mij wel. Geen van de ouders van mijn leerlingen heeft er tegen mij iets over gezegd.’
‘Nee, natuurlijk niet. Het is een van mijn taken: het luisteren naar en analyseren van klachten van ouders.’
‘Ik zou die ouders graag willen spreken. Ik denk dat ik ze duidelijk kan maken dat ik in alle opzichten net zo Amerikaans ben als zij.’
Mr Knowle boog zich naar voren en fronste afkeurend zijn bleke voorhoofd. Het gerucht ging dat hij gedurende zijn lange gevangenschap in het donker had gezeten, waardoor zijn huid niet meer tegen de zon kon. De jaloezieën in zijn kantoor waren meestal gesloten, misschien wel daarom.
‘Dat betwijfel ik ten zeerste, Mr Brandt. Veel families van onze leerlingen zijn afstammelingen van de eerste kolonisten in deze staat.’
‘Net als de mijne,’ vuurde Chris terug, van plan om zijn afkomst met hand en tand te verdedigen.
Nu leunde de rector met een voldaan glimlachje achterover, en opnieuw plantte hij zijn vingertoppen tegen elkaar. ‘Kijk, dat is nou precies het verschil tussen hun families en de uwe,’ zei hij. ‘Uw familie is trouw gebleven aan de Duitse wortels, terwijl de grondleggers van Texas waar ik het over heb altijd pal hebben gestaan voor hun land: Amerika.’
Chris werd steeds bozer. ‘U hebt ónderzoek gedaan naar mijn familie?’
‘Inderdaad, Mr Brandt – vanzelfsprekend met toestemming van de Onderwijsraad. De leden van de raad hebben u destijds overhaast aangenomen, zonder uw antecedenten grondig na te trekken. Ik meen dat u uw aanstelling te danken had aan de aanbeveling van een van uw hoogleraren, doctor Connor Trent, een man van aanzien in Austin.’
Mr Knowle bewoog zijn hoofd, zodat Chris moest knipperen tegen het zonlicht dat door de brillenglazen werd weerkaatst. De streep licht kwam binnen door een kier tussen het raam en de rand van de jaloezie. Hij vroeg zich af of de rector dat wist en het expres deed om de persoon in de stoel voor zijn bureau te verblinden. Hij ging verzitten.
‘De aanbeveling van Mr Trent was zeker waardevol, maar volgens mij ben ik aangenomen op grond van mijn academische en atletische prestaties.’
De rector negeerde zijn protest en haalde een vel papier uit de map. ‘Nu wil ik u graag vertellen waarom ik u vanochtend heb laten komen. Het is mijn onaangename taak om u te laten weten dat de raad heeft besloten om uw contract niet te verlengen. Omdat u een uitstekende docent en trainer bent,’ vervolgde hij terwijl hij het vel papier naar Chris toe schoof, ‘ben ik zo vrij geweest te informeren naar vacatures in plaatsen waar u zich onder de omstandigheden wellicht meer op uw gemak zult voelen.’
Vluchtig bekeek Chris het papier. Het was een lijst van scholen in diverse kleinere steden in Texas waar Duitsers zich hadden gevestigd; deze gemeenschappen hadden elk hun eigen dialect, gebruiken en religieuze doctrine.
‘Steden als Fredericksburg, Bergheim, Boerne, Brenham…’ verduidelijkte Knowle, ‘U zult er ongetwijfeld welkom zijn, vooral omdat zo veel van hun weerbare mannen zijn opgeroepen. We geven u een uitstekende referentie mee.’
Chris keek de man met steeds grotere afkeer aan – de steek onder water, ‘weerbaar’ was hem niet ontgaan. ‘Ik heb uw referentie niet nodig, meneer. Mijn cv zegt genoeg.’
Hij wist dat hij een advocaat in de arm kon nemen om zijn ontslag aan te vechten, maar ook dat hij de strijd zou winnen en de oorlog zou verliezen. Hij was hier een outcast geworden, daar had deze verbitterde man voor gezorgd. Knowle zou zijn collega’s, zijn leerlingen en hun ouders tegen hem opzetten – voor zover hij dat niet al had gedaan. De man had littekens van zijn ervaringen als krijgsgevangene, onzichtbaar en toch duidelijk voelbaar, al vond Chris dat hij zich daar niet achter mocht verschuilen. Hij wilde zijn baan heel graag houden, maar hij vertikte het om zich te laten stigmatiseren
Hij ging staan en pakte de lijst met scholen van het bureau. ‘Ik zou bij de Onderwijsraad in beroep kunnen gaan tegen mijn ontslag, maar ik begrijp dat ik geen schijn van kans maak tegenover uw vooroordelen, net zomin als een Jood zich in het Derde Rijk kan verdedigen.’